Aktualności

Jak dbać o zdrowie psychiczne dzieci?

Często, gdy myślimy o zdrowiu dziecka,  bierzemy pod uwagę jego zdrowie fizyczne: „Czy nasz maluch jest fizycznie aktywny? Czy ma prawidłowe parametry rozwoju fizycznego? Czy często choruje?”.  Regularnie zgłaszamy się z dzieckiem na badania kontrolne do pediatry, dbamy o szczepienia, odżywianie. Na szczęście coraz więcej osób zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że zdrowie psychiczne dziecka jest tak samo ważne, jak jego zdrowie fizyczne.

Zdrowe psychicznie dzieci potrafią skutecznie radzić sobie z wyzwaniami, jakie niesie życie, mają adekwatne poczucie własnej wartości, dobrze rozumieją się z pozostałymi członkami rodziny oraz ze swoimi rówieśnikami.

Zdrowie psychiczne wpływa na rozwój dziecka – fizyczny, intelektualny, emocjonalny i społeczny.  Dziecko, którego opiekunowie dbają o jego zdrowie psychiczne, ma duże szanse wyrosnąć na zdrowego psychicznie dorosłego. Mówiąc o dbaniu o zdrowie psychiczne dzieci, mam na myśli zarówno profilaktykę, czyli takie postępowanie z dzieckiem, które będzie chroniło przed wystąpieniem zaburzeń psychicznych, jak i szybkie dostrzeganie symptomów zaburzeń psychicznych u dziecka i skuteczne radzenie sobie z nimi. Zdrowie psychiczne jest uwarunkowane wieloma czynnikami, w tym biologicznymi (np. genetycznymi, przebytymi chorobami, urazami), środowiskowymi (warunki życia, narażenie na substancje toksyczne), społeczno-ekonomicznymi (wsparcie społeczne, status społeczno-ekonomiczny)  i wreszcie rodzinnymi (skład rodziny, funkcjonowanie poszczególnych członków rodziny, klimat emocjonalny, style wychowawcze).

Na część z tych czynników nie mamy wpływu lub wpływ ten jest bardzo ograniczony. Tym bardziej warto zaangażować się tam, gdzie mamy dużo do zrobienia, a nasze działania mogą przynieść pozytywny efekt – mam tu oczywiście na myśli wychowanie dzieci.

Rodzice swoimi postawami i sposobem traktowania dziecka mogą stymulować jego rozwój i sprawiać, że dziecko zrealizuje w pełni swój potencjał oraz będzie zdrowym emocjonalnie, szczęśliwym człowiekiem. Mogą też spowodować, że dziecko nie wykorzysta wszystkich możliwości,
a zdarza się i tak, że z powodu niektórych praktyk rodzicielskich dziecko będzie cierpieć przez całe życie, ogromnym problemem będzie dla niego miłość, bliskość z drugim człowiekiem, czułość i okazywanie ciepła własnym dzieciom.

Jak zatem  wychowywać dzieci?

• Okazywać im maksimum miłości, czułości i ciepła, na każdym kroku pokazywać, jak bardzo
  są dla nas ważne. Dziecko ma bowiem potrzebę odczuwania własnej wyjątkowości. Dla dziecka bardzo ważny jest pocałunek na dobranoc i dzień dobry, przytulanie, radosny uśmiech rodziców na jego widok, otarcie łez, gdy spotka coś bolesnego na swej drodze oraz po prostu bycie z nim w każdej chwili, gdy potrzebuje rodziców, zwłaszcza gdy przeżywa trudne emocje – gniew, złość, nie odtrącać wtedy dziecka, ale okazywać zrozumienie, wspierać.
• Poświęcać dziecku czas, wychodząc na wspólny spacer, grając wspólnie w ulubioną grę, rozmawiając przy obiedzie, co u każdego dziś się wydarzyło, czytając bajkę na dobranoc,
  po prostu będąc razem, tak by dziecko czuło, że rodzicowi na nim zależy, że jest dla rodzica ważne.
• Zapewnić bezpieczeństwo, które każde dziecko powinno znaleźć w swoim domu przy rodzicach. Dziecko potrzebuje pewności, że osoby będące źródłem bezpieczeństwa, zapewnią mu opiekę bez względu na okoliczności.
• Doceniać, chwalić, nagradzać i to nie tylko osiągnięcia, ale przede wszystkim starania, zaangażowanie i wysiłek, jakie wkłada w zadanie. Pochwała wzmacnia pozytywne zachowania i sprawia, że dziecko chętnie będzie je powtarzało, będzie otwarte na nowe doświadczenia i – co chyba najbardziej istotne – będzie pewne siebie i swej wartości.
• Uczyć swe dziecko odpowiedzialności, uczciwości, szczerości, miłości, szacunku oraz dobroci wobec innych, pamiętając,  że to rodzic jest wzorem do naśladowania, a dzieci są doskonałymi obserwatorami i z pewnością zauważą rozdźwięk między tym, co mówimy, a tym, co robimy. Dzieci przyswajają wartości za pomocą modelu dostarczonego przez rodziców.
• Pozwalać dziecku na zdobywanie świata i osiąganie wymarzonych doświadczeń, towarzysząc mu, ale nie ograniczając. Nie można zabraniać spełniać się w tym, co sprawia mu radość,
  a należy wspierać, by ta radość była jeszcze większa. Trzeba przy tym zaufać, że dziecko dysponuje wewnętrzną mocą.
• Uczyć samodzielności. Proces dojrzewania człowieka wymaga od nas, byśmy przeszli od wsparcia, jakiego udziela nam otoczenie do wsparcia, jakiego sami sobie udzielamy.
• Obserwować swe dziecko, patrzeć co lubi, a czego unika, czego się boi, a co sprawia mu satysfakcję, uważnie przyglądać się dziecku i wsłuchiwać w to, co mówi. Trzeba "uczyć się" dziecka. Nie ma bowiem dwojga dzieci rozumiejących świat tak samo i reagujących na rzeczywistość w identyczny sposób.
• Uczyć dziecko odpowiedzialnego wykonywania własnych obowiązków. To ważne, żeby dziecko miało obowiązki domowe. Obowiązki domowe są przywilejem dziecka, które ma dom.
• Pokazać dziecku, że nauka to również dobra zabawa i ciekawe doświadczenie.
• Nie zmuszać dziecka do zajęć, które nie sprawiają mu przyjemności. Dziecko samo powinno odnaleźć swoją pasję i wykonywać ją z miłością i zaangażowaniem, a nie pod przymusem.
• Ustalić jasne zasady i określić granice, być konsekwentnym, ale też elastycznym przy ich egzekwowaniu. Niekonsekwencja czasem bywa rzeczą ludzką, a elastyczność jest ważna składową zdrowia psychicznego. Pozwolić, by dziecko poniosło konsekwencje swoich zachowań ( konsekwencje, które dziecko odczuje na własnej skórze uczą, a kary jedynie ranią!)
• Pamiętać, że przemoc fizyczna (w tym klapsy, szarpanie, popychanie dziecka), krzyki, groźby, wyzwiska są niedopuszczalne, ranią dziecko i sprawią, że w przyszłości ono też będzie agresywne.

Jak często występują zaburzenia psychiczne wśród dzieci?

Wiele zaburzeń psychicznych może rozpocząć się w dzieciństwie. Szacuje się, że 1 na 10 dzieci i nastolatków cierpi na zaburzenia psychiczne, jednak mniej niż 1 na 5 spośród tych dzieci jest leczonych.

Jakie są niektóre rodzaje zaburzeń psychicznych u dzieci?

Dzieci mogą doświadczyć pojedynczego zaburzenia lub więcej niż jednego w tym samym czasie.
Do często występujących zaburzeń zaliczamy:

• zaburzenia lękowe
• zespół nadpobudliwości psychoruchowej
• zaburzenia odżywiania
• zaburzenia nastroju
• używanie substancji psychoaktywnych, uzależnienia

Zaburzenia lękowe i zaburzenia nastroju zazwyczaj związane są z powtarzającym się, intensywnym bólem emocjonalnym, trwającym miesiące lub lata. Dzieci te mogą odczuwać nieracjonalny strach
i lęk, ciągły smutek i małe poczucie własnej wartości.

Dzieci cierpiące na zespół nadpobudliwości psychoruchowej mogą być nieuważne, nadpobudliwe, impulsywne. Mogą one nieustannie naruszać zasady, przeszkadzać w trakcie zajęć szkolnych.

Zaburzenia odżywiania zazwyczaj polegają na ekstremalnym niedojadaniu lub przejadaniu się, czemu towarzyszą uczucia głębokiego cierpienia co do kształtu lub wagi ciała.

Kiedy potrzebna jest pomoc?

Jest rzeczą naturalną, że dzieci czasem niewłaściwie się zachowują, odczuwają smutek lub niepokój. Dwulatki mówią: „NIE”. Nastolatki czasami kwestionują autorytety. Dlatego ważne jest, aby umieć odróżnić zachowania zwyczajne dla danego etapu rozwoju od oznak poważniejszych problemów. Niepokojące zachowania wymagają więcej uwagi, gdy wyraźnie odbiegają od zachowań rówieśników, od wcześniejszych zachowań dziecka, powtarzają się i mają destrukcyjny wpływ na codzienną aktywność dziecka.

Kto może pomóc?

Gdy mamy jakiekolwiek wątpliwości co do funkcjonowania psychicznego naszego dziecka, przede wszystkim należy zwrócić się do lekarza pediatry/lekarza rodzinnego i poprosić o dokładne zbadanie dziecka. Należy powiedzieć lekarzowi o zachowaniu dziecka, które nas niepokoi. Należy też zapytać lekarza, czy konieczna jest dalsza ocena lub leczenie przez specjalistę w zakresie problemów behawioralnych dziecka.  Lekarz rodzinny może skierować do psychologa, psychiatry dzieci i młodzieży, ale warto pamiętać, że do specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego możemy zgłosić się również bez skierowania.

Dobrze jest również skontaktować się ze szkołą, przedszkolem dziecka, gdyż tam dzieci spędzają większość dnia. Pomocni mogą  okazać się nauczyciele i psychologowie szkolni oraz pracownicy poradni pedagogiczno-psychologicznych. Pamiętajmy, dbajmy o zdrowie psychiczne dzieci!

• Gdzie szukać pomocy w zakresie zdrowia psychicznego?

Dbanie o zdrowie fizyczne jest dla wielu z nas czymś oczywistym. Gdy mamy grypę, spieszymy do lekarza pierwszego kontaktu. Nie zwlekamy też z wizytą u dentysty, gdy cierpimy na ból zęba. Troska o zdrowie psychiczne powinna być dla nas równie ważna.

Żródło: Internet